Spożywanie gorzkiej czekolady w umiarkowanej ilości wpływa korzystnie na wiele układów naszego organizmu. W tym artykule pragnę skupić się na tym jak gorzka czekolada oddziałuje na nasz układ nerwowy.
Neurobiologia gorzkiej czekolady
Jak gorzka czekolada działa na mózg, na naszą uwagę i zdolności poznawcze? Swoje właściwości zawdzięcza zawartym w niej substancjom aktywnym biologicznie. Związki obecne w gorzkiej czekoladzie po przedostaniu się do mózgu, rozszerzają naczynia krwionośne zaopatrujące tkankę nerwową m.in. w tlen i substancje odżywcze. Wzrost przepływu krwi ułatwia neuronom pozyskiwanie energii, którą intensywnie zużywają podczas trwającego cały czas procesu przebudowy połączeń nerwowych, oraz przekazywania impulsów pomiędzy nimi. Gorzka czekolada ma właściwości prokognitywne. W badaniach nad aktywnością mózgu zaobserwowano wzrost aktywności elektrycznej (w badaniu EEG) rejonów mózgu odpowiedzialnych za uwagę, pamięć (epizodyczną, proceduralną i roboczą) u osób, które spożyły wcześniej gorzką czekoladę w porównaniu do grupy kontrolnej. Wyniki wskazują na wzmocnienie komunikacji w sieciach neuronów. Synchronicznie aktywują się większe grupy komórek nerwowych [1]. Innymi słowy po spożyciu gorzkiej czekolady w mózgu łączą się komórki, które w normalnym stanie nie komunikują się ze sobą.
Przekazywanie impulsów pomiędzy neuronami jest jednym z bodźców pobudzających powstawanie nowych połączeń synaptycznych. Flawonoidy oddziałują na komórkowe szlaki enzymatyczne i mają wpływ na zwiększenie ekspresji genów, promujących procesy powstawania nowych oraz wzmacniania już istniejących połączeń pomiędzy neuronami [2]. Oznacza to, że flawonoidy oddziałują na powstawanie nowych połączeń neuronalnych w sposób wielokierunkowy.
Gorzka czekolada posiada właściwości neuroprotekcyjne
Flawonoidy wykazują zdolność do neutralizacji reaktywnych form tlenu. Są to związki chemiczne, których obecność w organizmie związana jest z procesami starzenia się. Wzmożona produkcja reaktywnych form tlenu prowadzi do zaburzenia równowagi pomiędzy produkcją wolnych rodników, a zdolnością organizmu do ich neutralizacji. Reaktywne cząsteczki tlenu i azotu mogą wchodzić w reakcje ze strukturami komórkowymi, prowadząc do ich uszkodzeń i w najgorszym wypadku do śmierci komórek. Zaburzenia równowagi potencjału oksydo-redukcyjnego leżą u podłoża m.in. depresji oraz choroby Parkinsona. Flawonoidy wspomagają równowagę redoks również poprzez zwiększanie aktywności maszynerii enzymatycznej odpowiedzialnej za walkę z wolnymi rodnikami [3].
Flawonole wykazują również działanie przeciwzapalne. Jako, że komórki objęte procesem zapalnym staja się bardziej wrażliwe na sygnały inicjujące ich śmierć, zmniejszenie stanu zapalnego pozwala zachować liczniejszą populację neuronów. Ponadto bezpośrednio oddziałują na wewnątrzkomórkowe szlaki enzymatyczne, co wpływa na mniejszą częstość aktywacji programu uśmiercania komórki – apoptozy [4].
Gorzka czekolada zwiększa neurogenezę i opóźnia starzenie się mózgu
Flawonole poprzez stymulację procesu powstawania nowych połączeń synaptycznych [3], zwiększają aktywność białek zaangażowanych w rozwój komórek nerwowych (np. Czynnika Wzrostu Nerwów, ang. BDNF). Jego obecność jest wpływa na wzrost przeżywalności komórek nerwowych. Dzięki obecności gorzkiej czekolady w diecie podwyższone stężenie biomarkerów związanych z zachodzeniem owych pożytecznych zmian obserwuje się zarówno u ludzi w podeszłym wieku jak i ludzi młodych. Spożywanie gorzkiej czekolady, która wpływa korzystnie na biochemię mózgu pozwala zachować zdrowie i sprawność intelektualną na dłużej.
U starszych osób z łagodnymi objawami otępiennymi odnotowano poprawę sprawności funkcji poznawczych po wprowadzeniu do diety gorzkiej czekolady [5]. Regularne spożywanie gorzkiej czekolady przez zdrowe osoby starsze opóźnia spadek zdolności intelektualnych. Zaobserwowano zmniejszenie tempa rozwoju symptomów choroby Alzheimera u osób spożywających gorzką czekoladę. Badacze sugerują, że efekt ten wynika ze zwiększenia przepływu krwi przez tkankę nerwową, co zmniejsza stopień akumulacji nieprawidłowych form białek odpowiedzialnych za rozwój otępienia [6]. Badania wskazują na to, że osoby spożywające gorzką czekoladę dotknięte są mniejszym ryzykiem wystąpienia udaru mózgu [7].
Podsumowując, substancje zawarte w gorzkiej czekoladzie wpływają na funkcjonowanie naszego układu nerwowego. Wzmacniają przekazywanie połączeń pomiędzy komórkami co wpływa na podniesienie naszego nastroju, usprawnienie funkcji poznawczych. Komórki nerwowe reagując na składniki gorzkiej czekolady mogą przeżywać dłużej, a proces przebudowy połączeń między nimi przebiega aktywniej. Regularne spożywanie optymalnej ilości (15-25g) gorzkiej czekolady dziennie usprawnia nasze funkcjonowanie, a ponadto pozwala cieszyć się długoterminowymi korzyściami zdrowotnymi.
Literatura:
- [1] E. Santiago-Rodríguez, B. Estrada-Zaldívar: „Effects of Dark Chocolate Intake on Brain Electrical Oscillations in Healthy People” Foods. 2018; 7(11): 187.
- [2] Spencer JP. „Flavonoids: modulators of brain function?” Br J Nutr. 2008 May;99 E Suppl 1:ES60-77.
- [3] Nehlig A.: „The neuroprotective effects of cocoa flavanol and its influence on cognitive peformance” Br J Clin Pharmacol. 2013; 75(3): 716-727
- [4] Martín MA, Goya L: „Effect of Cocoa and Cocoa Products on Cognitive Performance in Young Adults.” Nutrients. 2020 Nov 30;12(12):3691.
- [5] Desideri G, Kwik-Uribe C: „Benefits in cognitive function, blood pressure, and insulin resistance through cocoa flavanol consumption in elderly subjects with mild cognitive impairment: the Cocoa, Cognition, and Aging (CoCoA) Study.” Hypertension (2012) 60:794–801
- [6] Sokolov AN, Pavlova MA: „Chocolate and the brain: neurobiological impact of cocoa flavanols on cognition and behavior.” Neurosci Biobehav Rev. 2013 Dec;37(10 Pt 2):2445-53.
- [7] Buitrago-Lopez A, Sanderson J: „Chocolate consumption and cardiometabolic disorders: systematic review and meta-analysis.” BMJ. 2011 Aug 26;343