Trudności z zasypianiem? Stres? Gdy odczuwamy nadmiar niepokoju i nie życzymy sobie tak silnej ingerencji w równowagę biologiczną naszego organizm jak leki na receptę, na pierwszą linię frontu wysuwają się znane medycynie naturalnej od setek lat zioła.

Ziele melisy najbardziej znane jest ze swoich właściwości uspokajających i nasennych. Oprócz tego picie naparu z liści Melissa officinalis L.  łagodzi dolegliwości trawienne działając rozkurczowo i rozluźniająco na mięśnie gładkie oraz pobudzając wydzielanie soków trawiennych. Dzięki właściwościom rozkurczowym stosować można ją też w przypadku bóli miesiączkowych. Spożywanie melisy może pomóc także w zwalczaniu infekcji i stanów zapalnych. Ze względu hamowanie rozwoju grzybów, bakterii i wirusów zalecane jest stosowanie naskórne w przypadku opryszczki. Melisę możemy stosować na skórę również w walce z łupieżem.

To niesamowite, że jedna roślina może pomóc nam w walce z tak wieloma problemami zdrowotnymi. Liście melisy lekarskiej są źródłem kilkudziesięciu aktywnych związków m.in. tanin, flawonoidów, katechin, cytralu, kwasu kofeinowego. Ich wpływ na biochemię organizmu jest wielokierunkowy. Pragnę skupić się na jej działaniu na nasz układ nerwowy. Jaki wpływ ma picie melisy na nasz nastrój, samopoczucie i w jakich stanach pogorszenia zdrowia psychicznego szczególnie cenne będzie regularne picie naparu z liści melisy lekarskiej.

Ułatwia zasypianie

Wypicie naparu ziela melisy kilkadziesiąt minut przed położeniem się w łóżku pomaga zasnąć. W badaniu przeprowadzonym w 2011 na dorosłych dotkniętych zaburzeniami lękowymi i problemami z zasypianiem przez 15 dni przyjmowała ekstrakt z ziela melisy. U 85% badanych zaobserwowano 47% spadek objawów bezsenności. Przyjmowanie ekstraktu melisy istotnie wpłynęło na zmniejszenie problemu z zapadaniem w sen, zmniejszyło częstotliwość wybudzania się w środku nocy jak i zredukowało wybudzanie się przed zaplanowaną porą pobudki [1]. Dobroczynny wpływ na nasz sen wynika z hamowania aktywności GABA-Transaminazy – enzymu rozkładającego neuroprzekaźnik GABA. Efekt ten przypisuje się obecnemu w liściach ziela kwasowi rozmarynowemu [2]. W skutek tego ilość cząsteczek GABA oddziałujących aktywnie na receptory wzrosta. Aktywność układu GABA ma działanie uspokajające, wyciszające i relaksujące nasz nasz umysł i ciało. Jego prawidłowe funkcjonowanie, które wspomagane jest przez aktywne związki obecne w zielu melisy sprzyja efektywnemu wysypianiu się.

Zmniejsza lęk

Dysfunkcja w działaniu układu GABAergicznego jest też jedną z przyczyn pojawienia się stanów niepokoju. Stymulacja jego aktywności sprzyja wchodzeniu w stan relaksu i zmniejsza uczucie lęku. Badania na grupach osób doświadczających zaburzeń lękowych dowiodły, że regularne przyjmowanie preparatów na bazie melisy lekarskiej istotnie zmniejsza uczucie lęku [1][3][4]. Czynnikiem redukującym lęk jest również inhibicja monoaminooksydazy (MAO) – enzymu odpowiedzialnego za rozkładanie katecholamin, w szczególności serotoniny. Melisa lekarska posiada właściwości hamujące aktywność MAO-a. Działanie niektórych leków stosowanych w terapii zaburzeń lękowych również opiera się o mechanizm inhibicji monoaminooksydazy.

Przeciwdziała depresji

Skoro mowa o właściwościach, przez które neurony mogą wykorzystywać większą pulę neuroprzekaźnika warunkującego dobrostan psychiczny – serotoniny, przyjrzyjmy się jaki jest wpływ melisy lekarskiej na zaburzenia depresyjne. Badania wskazują, że spożywanie melisy istotnie wpływa na zmniejszenie objawów depresji [5] oraz na subiektywną poprawę stanu pacjentów z depresją [4]. Poza modulacją aktywności enzymów związki zawarte w melisie cechuje działanie antyoksydacyjne [6], które jest jednym z czynników wspomagających pracę mózgu i działa prewencyjnie, zasadniczo w kontekście zaburzeń depresyjnych.

Działa neuroprotekcyjnie

Dobrostan naszego organizmu to efekt wielu drobnych kroków, działań które podejmujemy codziennie. Melisa może pomóc nam realizować kilka z nich, które mają wpływ na nasze samopoczucie w danej chwili i procentują też w przyszłości. Relaksujące działanie melisy może pomóc efektywniej się wysypiać. Tylko podczas snu nasz mozg może oczyścić się z produktów przemiany materii. Regularne wysypianie się sprzyja zachowaniu równowagi biochemicznej komórek nerwowych, co spowalnia powstawanie zmian neurodegeneracyjnych. Ponadto, obecność flawonoidów i pochodnych kwasu kofeinowego determinuje antyoksydacyjne działanie melisy [7]. Ta aktywność sprzyja przeżywalności komórek nerwowych i może opóźniać występowanie chorób neurodegeneracyjnych. Subtancje zawarte w wywarze hamują aktywność acetylocholinoesterazy, zwiększając tym samym poziom acetylocholiny. Niedobór tego neuroprzekaźnika obserwuje się w przebiegu choroby Alzheimera. Pojawiły się przesłanki wskazujące na zmniejszenie progresji choroby Alzheimera u pacjentów spożywających ekstrakt z melisy [8].

Wspomaga fukncje kognitywne

Hamowanie aktywności acetylocholinoesterazy związane jest z poprawą funkcji poznawczych również u zdrowych ludzi. Dowiedziono, że melisa usprawnia szczególnie pamięć roboczą [9]. Najnowsze badania wskazują również na zwiększenie ekspresji genów neuronalnego czynnika wzrostu (BDNF) w regionie hipokampa pod wpływem działania alkaloidów obecnych w liściach melisy [10]. BDNF to ważny czynnik wzmacniajcy neurogenezę w dorosłym mózgu.

Melissa officinalis L. wyróżnia się bogactwem substancji o dobroczynnym wpływie na naszą psychikę i zdrowie organizmu. Esencja melisy zmienia w różnorodny sposób biochemię naszego mózgu, dzięki czemu możemy lepiej się wysypiać i poczuć lepiej, kiedy odczuwamy handrę i niepokój. Ponadto chroni nasze komórki nerwowe przed toksycznymi czynnikami i może też towarzyszyć nam kiedy pracujemy umysłowo. Efekty wypicia melisy związane są z nagromadzeniem się neuroprzekaźników w ośrodkowym układzie nerwowym po zmniejszeniu aktywności enzymów. Efekt nagromadzenia się neuroprzekaźników wyczuwalny jest dopiero 60-90 minut po wypiciu naparu.

Literatura:

• [1] Cases J, Ibarra A, Feuillère N, Roller M, Sukkar SG. Pilot trial of Melissa officinalis L. leaf extract in the treatment of volunteers suffering from mild-to-moderate anxiety disorders and sleep disturbances. Med J Nutrition Metab. 2011 Dec;4(3):211-218.
• [2] R. Awad, et al., “Bioassay Guided Fractionation of Lemon Balm (Melissa officinalis L.) Using an In Vitro Measure of GABA Transaminase Activity,” Phytotherapy Research23(8), 1075–1081 (2009).
• [3] Shirin Chehroudi, M. Fatemi, M. S. Isfeedvajani, S. H. Salehi, H. Akbari, R. Samimi: „Effects of Melissa officinalis L. on Reducing Stress, Alleviating Anxiety Disorders, Depression, and Insomnia, and Increasing Total Antioxidants in Burn Patients” Medicine
• [4] Ghazizadeh J, Sadigh-Eteghad S, Marx W, Fakhari A, Hamedeyazdan S, Torbati M, Taheri-Tarighi S, Araj-Khodaei M, Mirghafourvand M.: „The effects of lemon balm (Melissa officinalis L.) on depression and anxiety in clinical trials: A systematic review and meta-analysis.” Phytother Res. 2021 Aug 27.
• [5] Ghazizadeh J, Hamedeyazdan S, Torbati M, Farajdokht F, Fakhari A, Mahmoudi J, Araj-Khodaei M, Sadigh-Eteghad S.: „Melissa officinalis L. hydro-alcoholic extract inhibits anxiety and depression through prevention of central oxidative stress and apoptosis.” Exp Physiol. 2020 Apr;105(4):707-720.
• [6] Miraj S, Rafieian-Kopaei, Kiani S.: „Melissa officinalis L: A Review Study With an Antioxidant Prospective.” J Evid Based Complementary Altern Med. 2017 Jul;22(3):385-394.
• [7] López V, Martín S, Gómez-Serranillos MP, Carretero ME, Jäger AK, Calvo MI.: „Neuroprotective and neurological properties of Melissa officinalis.” Neurochem Res. 2009 Nov;34(11):1955-61.
• [8] Noguchi-Shinohara M, Ono K, Hamaguchi T, Nagai T, Kobayashi S, Komatsu J, Samuraki-Yokohama M, Iwasa K, Yokoyama K, Nakamura H, Yamada M.: „Safety and efficacy of Melissa officinalis extract containing rosmarinic acid in the prevention of Alzheimer’s disease progression.” Sci Rep. 2020 Oct 29;10(1):18627.
• [9] Scholey A, Gibbs A, Neale C, Perry N, Ossoukhova A, Bilog V, Kras M, Scholz C, Sass M, Buchwald-Werner S.: „Anti-stress effects of lemon balm-containing foods.” Nutrients. 2014 Oct 30;6(11):4805-21.
• [10] Naseri M, Arabi Mianroodi R, Pakzad Z, Falahati P, Borbor M, Azizi H, Nasri S.: „The effect of Melissa officinalis L. extract on learning and memory: Involvement of hippocampal expression of nitric oxide synthase and brain-derived neurotrophic factor in diabetic rats.” J Ethnopharmacol. 2021 Aug 10;276:114210.