Głodówki to dość kontrowersyjny temat. Ich zastosowanie u wielu osób budzi wiele wątpliwości, może wydawać się praktyką bardzo niebezpieczną. Dla innych są obiecującą metodą radykalnej zmiany, która ma wyjść w dłuższej perspektywie czasu na dobre.

Czy głodówki działają? Czy są niebezpieczne? Powinny być krytykowane, czy może mają szansę stanąć na równi z innymi, bardziej konwencjonalnymi metodami redukcji wagi?

Przybliżymy Wam temat głodówek, rozważymy ich potencjalne korzyści i niebezpieczeństwa, w oparciu o naukowe fakty i opinie ekspertów.

Co to jest głodówka?

Głodówka, inaczej post, to znaczy ograniczenie przyjmowania pokarmów, niekiedy również płynów. Najczęściej budzi skojarzenie całkowitego zaprzestania spożywania pokarmu na pewien czas. Jednak termin głodówka odnosić się może do diet eliminacyjnych, wykluczających wiele z produktów, jednak w jadłospisie pozostają np. warzywa. Oznacza to znaczne ograniczenie podaży kalorii, ale nie całkowite zrezygnowanie z jedzenia.

Po co stosuje się głodówki?

• Celem głodówki najczęściej jest redukcja wagi. Brak podaży kalorii przez pewien czas mobilizuje organizm do skorzystania z rezerw energetycznych, wskutek tego masa ciała spada.
• Drugim ważnym powodem jest oczyszczenie organizmu (tutaj zastosowanie mają diety wysoko eliminacyjne, czyli pozostawienie na pewien czas w jadłospisie tylko i wyłącznie warzyw).
• Głodówka może poprawić zdolności poznawcze, pamięć i koncentrację. Jak to możliwe? Można by przypuszczać, że wyczerpanie towarzyszące głodu będzie miało odwrotny skutek. Jednak jest to kwestia nieco bardziej skomplikowana. Wyjaśnienie znajdziesz w dalszej części.
• Obniżenie tętna spoczynkowego i ciśnienia krwi
• Zwiększenie insulinowrażliwości
• Praca nad siłą woli, umocnienie sprawności psychicznej

Są to główne powody, dla których stosuje się głodówki. Czy mogą one zadziałać? Czy głodówki mają sens?

Czy głodówki są szkodliwe?

Gdy nie jemy przez dłuższy czas nasz organizm w pierwszej kolejności zużywa glikogen. Ten węglowodan złożony jest obecny wątrobie i mięśniach. Nie dostarczając cukrów z zewnątrz zmuszamy organizm do zmniejszenia wydzielania insuliny. Takie działanie może mieć pozytywny wpływ na wrażliwość komórek na insulinę. W dalszej kolejności mobilizowane są rezerwy tłuszczowe, dzięki czemu głodówki są skuteczne w obniżaniu tłuszczowej masy ciała. Niestety takie postępowanie jest dość obciążające dla organizmu.

Metabolizm i gospodarka mineralna

Wskutek głodzenia się metabolizm organizmu zwalnia. Ustaje termogeneza, wskutek czego zimno jest bardziej odczuwalne. Spożywanie tylko i wyłącznie wody może nasilić diurezę, a wraz z nią ubytek cennych minerałów takich jak: sód, potas, magnez, wapń. Może to prowadzić do zaburzeń gospodarki mineralnej.

Węglowodany

Zaprzestanie podaży węglowodanów skutkuje obniżeniem poziomu glukozy we krwi i o ile w krótkiej perspektywie czasu uwrażliwia to komórki na insulinę to długotrwałe obniżenie poziomu glukozy nie jest pożądane. Mogą wystąpić takie objawy jak: drażliwość, zmęczenie, problemy z koncentracją, potliwość, utrata przytomności.

Tłuszcze

Głodówka nasila procesy lipolizy. Wbrew pozorom u otyłych osób może to wywołać jeszcze więcej negatywnych skutków zdrowotnych. Podczas głodówki do wątroby dociera większa ilość kwasów tłuszczowych, których wątroba nie jest w stanie zmetabolizować. Wzmożona lipoliza może mieć wpływ na postępujące stłuszczenie wątroby, zatem w tym przypadku osiągnięty efekt będzie wprost odwrotny do zamierzonego. Ponadto, na skutek zwiększenia metabolizmu tłuszczów w organizmie wzrośnie stężenie ciał ketonowych (mających charakter kwasowy), które obniżą pH. Zakwaszenie organizmu również nie jest pożądane.

Białko

Niedobór białka, także wpłynie na zachwianie równowagi organizmu. Ustrój potrzebuje aminokwasów jako budulca wielu enzymów, białek układu odpornościowego, hormonów. W przypadku braku jego podaży nastąpi rozpad tkanki mięśniowej w celu uzyskania niezbędnych aminokwasów.

Witaminy

Witaminy również wchodzą w skład wielu enzymów, które nieustannie biorą udział w wielu reakcjach metabolicznych. Kiedy wstrzymamy się od spożywania pokarmów zawierających witaminy ich zapas również zacznie się kurczyć. Długotrwale może to doprowadzić do objawów awitaminozy.

Konkludując, zaprzestanie przyjmowania pokarmów na wiele dni jest niebezpieczne dla zdrowia. Silny organizm jest w stanie poradzić sobie z takim stresem przez pewien czas. Jednak osoby, które nie cieszą się niezachwianym zdrowiem powinny kategorycznie wystrzegać się wielodniowych głodówek.

Jakie głodówki mogą być lecznicze?

O głodówkach leczniczych i ich pozytywnym wpływie na zdrowie możemy mówić w przypadku ograniczenia pewnych pokarmów oraz ilości spożywanych kalorii. Popularnym działaniem jest też okresowe poszczenie, trwające do kilkunastu godzin. Taki sposób żywienia to dieta Intermitten Fasting.

Wykazano, że ograniczenie podaży kalorii ma pozytywny wpływ na insulinowrażliwość, redukcję masy ciała. Są przesłanki, wskazujące na pozytywny wpływ diety z okresowym postem na stan zdrowia chorych nowotworowych. Obniżenie podaży kalorii i wydłużenie przerwy pomiędzy oknami żywieniowymi jest też czynnikiem obniżającym ryzyko zachorowania na nowotwory. Maksymalnie jednodniowe głodówki poprawiają też parametry: cholesterol, LDL i HDL.

Podczas kilkunastogodzinnego postu wzrasta również stężenie ciał ketonowych. Mają one działanie stymulujące funkcje poznawcze i pozytywnie wpływają na poziom energii. Właściwość tę szczególnie doceniły osoby przebywające na diecie ketogenicznej. Ciała ketonowe w ciągu kilkunastu godzin nie wywołują znaczących efektów ubocznych (wspomniane wyżej obniżenie pH).

Podsumowanie

Wielodniowe głodówki mogą nieść ze sobą negatywne konsekwencje zdrowotne, zwłaszcza u osób osłabionych. Korzyści z głodówki mogą odnieść osoby stosujące ją w kontekście częściowego ograniczenia kalorii, spożywania niektórych pokarmów (np. mięsa, tłuszczy nasyconych) lub też stosujące 8-16 godzinne okresy postu pomiędzy tzw. oknem żywieniowym.

Przed zastosowaniem diety eliminacyjnej zaleca się konsultację z lekarzem i dietetykiem, aby zweryfikować, czy owo postępowanie nie będzie w naszym przypadku niosło negatywnych konsekwencji zdrowotnych.